ΜΑΥΡΟ + ΑΣΠΡΟ (1973)

    Μια διεθνών προδιαγραφών ελληνική ροκ ταινία του 1973, που υπερβαίνει κατά πολύ τη στενότητα του αντιδικτατορισμού 

Έτος πρώτης προβολής: 1973, Σεπτέμβριος

Σκηνοθεσία: Θανάσης Ρεντζής και Νίκος Ζερβός
Σενάριο: Θανάσης Ρεντζής
Μουσική επιμέλεια: Νίκος Παπαδάκης

  

    Σε μια επικοινωνία που είχα πρόσφατα με τον Θανάση Ρεντζή (έναν εκ των δύο σκηνοθετών και σεναριογράφο) μου είπε ότι η ταινία «Μαύρο + Άσπρο» ατύχησε λόγω της εποχής που βγήκε: όσοι την παρακολούθησαν τότε (αλλά και αργότερα), στάθηκαν μόνο στις -συνήθεις για τα καλλιτεχνικά έργα της χουντικής περιόδου- «κωδικοποιημένες» αντιδικτατορικές νύξεις της, και δεν πρόσεξαν ότι η ταινία έθιγε ζητήματα πιο σύνθετα, που αφορούσαν και σε «ελεύθερες» κοινωνίες (και άρα ξεπερνούσαν κατά πολύ τον, ούτως ή άλλως περιορισμένου διανοητικού και πολιτικού ορίζοντα, αντιδικτατορισμό).
    Η επισήμανση του Θανάση Ρεντζή μού επιβεβαίωσε αυτό που είχα διαισθανθεί από την πρώτη φορά που είδα την ταινία (κάπου γύρω στο 2000). Για τον λόγο ακριβώς ότι η ταινία υπερέβαινε την απλοϊκή στρατευμένη πρόσληψή της, έγινε εξαρχής μια από τις πλέον αγαπημένες μου. Και διαπιστώνοντας ότι δεν είχε γραφεί κάτι που να αναδεικνύει την ευρύτερή της διάσταση (τουλάχιστον όπως την αντιλαμβάνομαι προσωπικά), αποφάσισα να το κάνω από εδώ.

ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΕΙ;

   Στα πλαίσια της αναδημοσίευσης κειμένων που θα ήθελα να μπορούσα να έγραφα εγώ (και επ' ευκαιρία τού ότι αυτόν τον καιρό βαριέμαι να γράψω), αναδημοσιεύω ένα παλαιό κείμενο του ψυχιάτρου Κλεάνθη Γρίβα. Πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους ψυχιάτρους διεθνώς, που προσπαθούν να αποσπάσουν την Ψυχιατρική από τα χέρια της συντριπτικής πλειοψηφίας των υποκριτών που την "εξασκούν" επ' ωφελεία ενός νοσηρού / νοσογόνου καθεστώτος (το οποίο τους αμείβει αδρά για να το ξεπλένουν και να το διαιωνίζουν). 

   Τα τονισμένα σημεία είναι του συγγραφέα ενώ οι εικόνες από εμένα.

Κλεάνθης Γρίβας

ΕΝΝΕΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ

(1985) 

● Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη στις 1-3/4/1985

(σε έρευνα που έκανε η δημοσιογράφος κ. Λίτσα Κουρλή)

● Περιλήφθηκε στη συλλογή δοκιμίων

Κλ. Γρίβας: Η Εξουσία της Βίας (Ιανός, Θεσσαλονίκη, 1987).

   1) Συνήθως η τάση για αυτοκτονία αποδίδεται σε διαφόρους κληρονομικούς, ψυχιατρικούς ή ιδιοσυγκρασιακούς παράγοντες. Σε ποιο βαθμό είναι έγκυρη μια τέτοια ερμηνεία; 

    Η απόδοση της τάσης για αυτοκτονία σε κάποια «επιβαρημένη κληρονομικότητα» ή σε κάποια δήθεν «ψυχική αρρώστια» είναι ένα απολύτως αβάσιμο ιδεολόγημα που εξυπηρετεί μόνο την εξουσία. Είναι μια μυθολογική κατασκευή, επιστημονικά διάτρητη αλλά πολιτικά έγκυρη στο υφιστάμενο πλέγμα των σχέσεων εξουσίας. Και σ' αυτό ακριβώς οφείλεται η διάδοσή της. 

    Η «ψυχική αρρώστια» δεν προδιαθέτει στην αυτοκτονία περισσότερο από την ψυχική «υγεία». Εάν η «ψυχική αρρώστια» και η αυτοκτονία αποτελούν δύο από τους πολλούς δείκτες της κοινωνικής αποσύνθεσης, τότε είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να κάνουμε αναγωγή του ενός στον άλλο, παραβλέποντας τον κοινό τους παρονομαστή, δηλαδή το ειδικό (νοσογόνο κατά τη γνώμη μου) κοινωνικό πλαίσιο που στους κόλπους του παράγεται και αναπαράγεται διαρκώς και η «ψυχική αρρώστια» και η αυτοκτονία. 

    Μ’ άλλα λόγια, το ερώτημα που θα έπρεπε να τίθεται αφορά στο κατά πόσο μπορεί μια ορισμένη κοινωνική δομή να προδιαθέτει αναγκαία και διαρκώς στην «ψυχική αρρώστια» και την αυτοκτονία. Όπως είναι ευνόητο ένα τέτοιο ερώτημα έχει πολιτικές συνέπειες, πράγμα που υπονοεί ότι αυτός που το επιχειρεί αναλαμβάνει ορισμένες πολιτικές, κοινωνικές και επαγγελματικές συνέπειες. 

   Γι αυτό, οι τεχνικοί του πολιτικού και ψυχικού μας «σέρβις», ανεξάρτητα από τον ιδεολογικό μανδύα με τον οποίο εμφανίζονται, προτιμούν να ξορκίζουν την αυτοκτονία με την αναπαραγωγή των κυρίαρχων ιδεολογημάτων της «ψυχικής αρρώστιας» και της κληρονομικότητας. 

    Νομίζω πως κάποτε θα πρέπει να ξεμπερδέψουμε με τους μύθους που καλλιεργεί η κυρίαρχη ιδεολογία, που η βασική κοινωνική και πολιτική της λειτουργία έγκει­ται στην απενοχοποίηση της εξουσίας και την ενοχοποίηση της ατομικής προσωπικότητας, η ο­ποία καταπιέζεται με όλο και πιο πολυσύνθετους τρόπους.

    Προσωπικά, θεωρώντας πως η αυτοκτονία συνιστά αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ατόμου (διαμέσου του οποίου αποκτά λόγο πάνω στο θάνατό του, όντας στερημένο από κάθε ουσιαστικό λόγο πάνω στη ζωή του), υπερασπίζομαι την άποψη ότι δεν υπάρχει «φυσική αυτοκτονία», ότι κάθε αυτοκτονία είναι μια δολοφονία και, συνεπώς, ότι πίσω από κάθε αυτοκτονία υπάρχει κάποιος δολοφόνος που εντοπίζεται στο πρόσωπο της παράλογης και καταναγκαστικής εξουσίας, η οποία διαστρεβλώνει κάθε πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Απ’ αυτή την άποψη, είναι ζωτική η ανάγκη της εξουσίας να συγκαλύπτει τη διαλυτική της παρέμβαση χρησιμοποιώντας κάθε πρόσφορο μέσο και πριν απ' όλα την κυρίαρχη «επιστημονική» ιδεολογία μέσω της οποίας επεξεργάζεται, καλλι­εργεί και επιβάλλει δυο κυρίως μύθους σχετικά με την αυτοκτονία.

ΕΙΜΑΣΤΕ ΤΡΕΛΟΙ ΚΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΙ

  Γιώργος Νικολαΐδης: "ΕΙΜΑΣΤΕ ΤΡΕΛΟΙ ΚΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΙ" (φωτογραφίζοντας την άγρια πλευρά της δεκαετίας του '80)

   Φωτογραφικό λεύκωμα

   Εκδόσεις: Στο Περιθώριο, Αθήνα, Νοέμβριος 2017

   

     Περιεχόμενα: 

 1) Πρόλογος - Δημήτρης Ιωάννου, Γιάννης Ν. Κολοβός 
 2) Πλατεία Εξαρχείων - Θοδωρής Αντωνόπουλος 
 3)"Δεν είναι ελευθερία, δεν είναι Δημοκρατία, Είναι μόνο μία Μπασταρδοκρατία" - Παναγιώτης Καλαμαράς
 4) Χημείο '85 - Γιάννης Καστανάρας
 5) Οι Νύχτες του Μιχάλη - Νώντας Γιαννακός
 6) "Απόψε, όλα κάτω" - Νίκος Σούζας
 7) Πάνκηδες - Γιάννης Ν. Κολοβός
 8) Nick, the hero next door - Νίκος Λιάσκας
 9) Η καθοριστική στιγμή. Όταν οι ξένοι μουσικοί ήρωες γίνονται "δικοί μας" - Αλέξης Καλοφωλιάς 
10) Rock in Athens. 26-27 Ιουλίου 1985: Οι δύο μέρες που η Αθήνα έγινε Ευρώπη - Ηρακλής Ρενιέρης
11) Μια βόλτα στον Πήγασο - Ταξιάρχης Λιάσκας
12) Σανδάλια, ταγάρια και creepers (από τους παλιοροκάδες στο new wave - κι ακόμα παραπέρα...) - Θανάσης Αντωνίου
13) Independent nights... A way out! - Χρήστος Γιοβανόπουλος